Dieta bogatobiałkowa
Jak sama nazwa wskazuje, dieta bogatobiałkowa służy przede wszystkim dostarczeniu organizmowi dodatkowej porcji białka, które pomaga w odbudowie tkanek. Dieta ta jest rekomendowana przy bardzo wielu dolegliwościach zdrowotnych, szczególnie stosuje się ją gdy musimy ograniczyć spożywanie tłuszczów i cukrów, a jednocześnie utrzymać wysoki poziom składników mineralnych potrzebnych do odbudowy organizmu.
Zalecenia zdrowotne
Dieta bogatobiałkowa jest szczególnie wskazana przy chorobach wewnętrznych, oto wykaz najważniejszych dolegliwości przy których stosowanie diety jest wskazane dla rekowalescencji:
- zabiegi operacyjne
- zawał mięśnia sercowego
- cukrzyca I i II typu
- niedoczynność tarczycy
- wycięcie trzustki i jelita grubego, zapalenie jelita grubego
- marskość wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby
- oparzenia
- choroba nowotworowa
- niedożywienie białkowe
Podstawowe źródła białka
Dieta bogatobiałkowa używana przy różnego rodzaju schorzeniach i dolegliwościach powinna być kontrolowana przez lekarza lub dietetyka i to on powinien określić w jakim stopniu zwiększyć obecność białka w potrawach. Głównymi źródłami białka są:
- Chude mięsa - przede wszystkim drób pozbawiony skóry - indyk, kurczak. Wołowina i cielęcina także są bogate w białko, podobnie jak niektóre rodzaje dziczyzny - sarnina i królik.
- Produkty mleczne - Tu podstawowymi składnikami są mleko oraz chudy ser biały. Dodatkowo, zależnie od zaplanowanych posiłków, mamy do dyspozycji jogurty, kefiry i maślanki.
- Jaja - Bogate źródło białka, w dodatku ostatnie badania dowodzą, że cholesterol w nich zawarty jest nieszkodliwy dla człowieka.
- Ryby, owoce morza - Źródło wysokiej ilości białka, kwasów nienasyconych oraz istotnych w diecie wysokobiałkowej witamin A oraz D.
- Źródła białka roślinnego - Tu przede wszystkim mamy rozmaite rodzaje produktów zbożowych - ryż, płatki owsiane, kasze przenne i jęczmienne, drobne makarony, pieczywo przenne. W mniejszych ilościach rekomendowane jest także spożywanie pieczywa razowego i półcukierniczego.
Podstawowe zasady żywienia
Zobacz również:
Aby składniki odżywcze zawarte w potrawach zachowały swoje właściwości potrzebny jest dobór odpowiednich technologii kulinarnych. Oznacza to, że najlepszymi sposobami przygotowywania potraw jest gotowanie na wodzie lub na parze, pieczenie oraz duszenie.
Przy diecie bogatej w białka istotnym aspektem jest podzielenie racji pokarmowej na 5 posiłków dziennie, które będą dostarczać około 2300 kalorii oraz 110g białka (w określonych przypadkach może się to zmieniać - aż do 4000 kalorii i 150g białka na dobę). Najlepszymi proporcjami energetycznymi które zapewnią odpowiedni rozkład kalorii w czasie będzie:
Pierwsze śniadanie - 25% energii
Drugie śniadanie - 10% energii
Obiad - 30% energii
Podwieczorek - 15% energii
Kolacja - 20% energii
Organizm człowieka uczy się gospodarować zasobami jeśli zadbamy o regularne ich spożywanie - organizm będzie wiedział że o danej godzinie dostanie nową porcję składników i nie będzie starał się ich niepotrzebnie magazynować.
Przy tym należy oczywiście pamiętać o odpowiednim rozłożeniu produktów białkowych pomiędzy posiłkami. Organizm nie magazynuje białka, więc musimy zadbać o jak najbardzej regularne jego dostarczanie.
Czego unikać?
Dieta wysokobiałkowa opiera się na delikatnym doborze składników, ich połączeniu oraz sposobie przyrządzenia. Aby wykorzystać w pełni zalety tej diety potrzebne są restrykcje żywieniowe, oto najistotniejsze z nich:
Nie zalecamy bogatych w tłuszcz i ubogich w białko podrobów, baraniny, gęsi oraz kaczek, tłustych ryb (takich jak karp, łosoś, węgorz), wieprzowiny oraz podobnych mięs.
Powinno się unikać wszelkich warzyw kapustnych, cebuli, czosnku, ogórków oraz warzyw które były zasmażane, marynowane lub solone. Wszelkie niedojrzałe oraz marynowane owoce także kłócą się z kompozycją tej diety. Potraw nie wolno przyprawiać ostrymi przyprawami, takimi jak ocet, ostra papryka, pieprz, musztarda, liść laurowy, gałka muszkatołowa i gorczyca.
Niezdrowe napoje, które występują codziennie w naszej diecie, w szczególności kawa, wody mineralne, napoje gazowane, alkohol.
Słodycze, w szczególności te oparte na ziarnach kakaowca - batony, kakao, czekolada, wszystkie rodzaje orzechów również są niewskazane przy diecie białkowej.
Warto zaznaczyć, że te restrykcje to jedynie wskazówki, nie zasady. W określonych warunkach, np. Kawa może być istotnym elementem diety, tak samo jak czekolada i wymienione powyżej warzywa.
Przykładowe zestawy posiłków
Zbalansowana dieta wysokobiałkowa musi zawierać zróżnicowane, a za razem podobne składowo posiłki. Podstawowym aspektem jest połączenie pokarmów pochodzenia zwierzęcego oraz roślinnego w pełnowartościowy, lekkostrawny posiłek. Oto kilka gotowych przykładów, jak powinien wyglądać codzienny zestaw żywieniowy:
- Pierwsze śniadanie – szklanka jogurtu naturalnego, pieczywo pszenne z masłem, cielęcina w galarecie, herbata owocowa
- Drugie śniadanie – bułka z polędwicą z indyka, dwie mandarynki
- Obiad – gotowany dorsz, ziemniaki z koperkiem, surówka z marchwii, jabłka i selera,
- Podwieczorek – sałatka z banana oraz kiwi z dodatkiem jogurtu naturalnego, kawa zbożowa z mlekiem
- Kolacja – jajka na twardo, serek ziarnisty z dodatkiem czerwonej papryki, 2 plastry chudej szynki
Pamiętajmy, że to tylko przykładowy zestaw, w zależności od celu diety oraz dolegliwości należy uzgodnić tygodniowy harmonogram z dietetykiem. Nieodpowiednia ilość kalorii, białka i minerałów w ciągu dnia może powodować nieskuteczność diety, a nawet jej szkodliwość.
Autor:
Krzysztof Dobromilski