Czego nie wiesz o nikotynizmie?
Palenie papierosów spokojnie można zaliczyć do trzech najgroźniejszych nałogów ostatnich czasów. Tak, jak w przypadku alkoholizmu i narkomani, uzależnienie od tytoniu zakotwiczone jest w ludzkiej psychice. Głównym sprawcą nadmiernej miłości do tytoniu jest nikotyna. To właśnie od niej człowiek się uzależnia i to ona skutecznie uniemożliwia szybkie i bezbolesne wyjście z nałogu. Według badań prof. W. Zatońskiego, prowadzonych w warszawskim Centrum Onkologii, prawie 50% palących Polaków jest głęboko biologicznie uzależnionych od nikotyny.
Jak działa nikotyna?
Podobnie, jak inne środki uzależniające, nikotyna powoduje zwiększenie ilości dopaminy w połączeniach międzyneuronalnych stymulując system nagradzania w mózgu. Palacze wraz z każdym papierosem odczuwają przyjemność, relaksują się. Przez złudne uczucie odprężenia nałogowiec uzależnia się jeszcze bardziej. Za wszystkie te doznania odpowiedzialna jest właśnie dopamina. Obniżenie jej poziomu w centralnym systemie nerwowym powoduje objawy odstawienia po rzuceniu palenia.
U każdego palacza papieros wyzwala pewne reakcje odruchowe związane z różnymi zmysłami: wzrokiem, słuchem, węchem, które pobudzają system dopaminergiczny i wywołują głód nikotynowy. Podobne działanie ma stres, dlatego w sytuacjach nerwowych nałogowcy często nie mogą obejść się bez papierosa.
Badania wykazują, że już niewielkie ilości nikotyny mogą wytworzyć w komórkach nerwowych, które tworzą system nagradzania, taki stan pobudliwości, że mózg będzie chciał jej więcej. Wystarczy jeden papieros, zapalony tylko i wyłącznie z chęci posmakowania, który może wywołać uzależnienie od nikotyny.
Po czym można rozpoznać nikotynizm?
Uzależnienie od nikotyny rozpoznaje się, jeżeli występują minimum 3 cechy z poniżej wymienionych objawów:
- silne pragnienie lub poczucie przymusu jej przyjmowania,
- tolerancja,
- zespół abstynencyjny,
- dłuższy czas trwania nałogu
- wiele nieudanych prób rzucenia palenia
- ograniczenie lub zaniechanie niektórych działań z powodu nałogu
- trwanie w nałogu mimo świadomości jego szkodliwego wpływu na zdrowie i życie osobiste.
Zobacz również:
Palenie papierosów jest uzależnieniem psychicznym i najprawdopodobniej fizycznym. Kryteriami zależności fizycznej są tolerancja i zespół fizycznych objawów odstawienia.
Tolerancja to stan obniżonej wrażliwości organizmu na skutki działania używki. Polega na dostarczaniu coraz większych dawek nikotyny do organizmu. W ciągu dnia tolerancja wzrasta- palący twierdzą, że pierwszy papieros sprawia im najwięcej przyjemności.
Abstynencja objawia się drażliwością, frustracją, agresją, lękiem, wzrostem napięcia. Palacz, który odstawił papierosy ma także problemy z koncentracją. Cierpi na bezsenność lub nadmierność snu, depresję i dolegliwości somatyczne ( zwolnienie akcji serca, spadek ciśnienia, wzrost apetytu i masy ciała, bóle głowy, dolegliwości żołądkowe). Zazwyczaj objawy te ustępują nawet po tygodniu, tylko głód nikotynowy i wzmożony apetyt utrzymują się dłużej. Jednak chęć zapalenia papierosa może pojawić się nawet po kilku miesiącach.
Mity związane z papierosami w wersji light
Większość osób uważa, że papierosy w wersji light są mniej szkodliwe dla organizmu. Jednak uzależniają one w takim samym stopniu jak zwykłe papierosy.
Zawierają mniej nikotyny, jednak jej zmniejszona zawartość powoduje częstsze sięganie po używkę. Uzależniony mocniej się „zaciąga”, zwiększa głębokość inhalacji i objętość wciąganego dymu, by dostarczyć dla „uzależnionego mózgu” odpowiednio dużą dawkę nikotyny. Takie zachowanie zwiększa ryzyko chorób nowotworowych.
Dlaczego sięga się po papierosy?
Do uzależnienia od nikotyny przyczyniają się czynniki fizjologiczne, psychologiczne i socjologiczne. Palenie zaczyna się najczęściej na spotkaniach towarzyskich. Po papierosy często sięga się podążając za modą, chcąc zaimponować rówieśnikom.
Kolejne etapy na drodze do uzależnienia to wola eksperymentowania z papierosami, uczenie się palenia i w końcu nawykowe używanie tytoniu. Bywa, że etapy te następują po sobie tak szybko, że 20% młodzieży uzależnia się już po miesiącu okazjonalnego palenia. Objawy nałogu u dzieci, młodych i dorosłych są równie silne. Wyjście z uzależnienia wymaga silnej woli, determinacji i cierpliwości.
Autor: Ewa Żak